Bệnh Basedow: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị

Bệnh Basedow hiện nay là bệnh tự miễn. Các nguyên nhân được thống kê phần lớn liên quan đến di truyền khoảng 79%, phần còn lại do các yếu tố như tuổi tác, môi trường sống, cơ địa, giới tính, hóa chất trong thực phẩm.

Các triệu chứng của cường giáp

Rối loạn điều hòa nhiệt: Bệnh nhân có cảm giác sợ nóng, thích tắm nước lạnh, khi thời tiết lạnh thì ít cảm thấy lạnh hơn người xung quanh. Da bệnh nhân thường nóng, mịn, ẩm ướt, nhất là ở bàn tay.

Biểu hiện trên tim mạch: Do tác dụng hormon giáp nên tăng nhịp tim, tăng co cơ tim, dễ hồi hộp, đánh trống ngực, nặng ngực. Bệnh nhân thường than khó thở khi gắng sức. Nhịp tim nhanh > 100 lần/phút, ngay cả khi nghỉ, có thể có ngoại tâm thu,rung nhĩ.

Các dấu hiệu tâm thần kinh: Bệnh nhân thay đổi tính tình: dễ cáu gắt, dễ xúc động, thường nói nhiều, khó tập trung, mất ngủ… Đôi khi có rối loạn tâm thần. Run tay: run đầu ngón tay, tần số cao, biên độ nhỏ, đều.

Thay đổi cân nặng: thường là gầy sút nhanh dù ăn nhiều hơn bình thường. Trong cường giáp nặng bệnh nhân thường chán ăn. Một số ít bệnh nhân trẻ tuổi lại tăng cân nghịch thường.

Tăng nhu động ruột: thường tiêu chảy không kèm đau quặn bụng 5-10 lần/ ngày. Nếu là người táo bón thường xuyên thì sự bài tiết phân trở lại bình thường.

Rối loạn sinh dục: nữ có thể vô kinh, thiểu kinh, dễ sảy thai; nam có thể giả nữ hóa (vú to), giảm khả năng tình dục.

Rối loạn ở da,tóc: da có dãn mao mạch, đỏ, ẩm mịn (tăng tiết mồ hôi), tóc dễ rụng, móng dễ gãy.

Teo cơ, yếu cơ: teo cơ thường rõ ở cơ thái dương, cơ quanh vai, cơ chi dưới nhất là cơ tứ đầu đùi làm bệnh nhân nhấc chân đi lên cầu thang khó khăn và không thể đứng dậy từ ghế thấp mà không chống tay.

Bướu tuyến giáp

Bướu lan tỏa, có khi một thùy to hơn thùy kia, thường to độ I, II. Bướu có tính chất là bướu mạch: sờ có rung miêu, nghe có âm thổi tâm thu.

Biểu hiện ở mắt

Bệnh nhân thường thấy chói mắt, chảy nước măt, cộm hay nóng rát. Với các biểu hiện: co cơ mi trên gây hở khe mi, mi mắt nhắm không kín, mất đồng vận giữa nhãn cầu mắt và mi mắt khi nhìn xuống; phù nề mi mắt, nhất là mi trên; viền sậm màu quanh mi mắt; lồi mắt; liệt cơ vận nhãn: gây nhìn đôi, hội tụ hai mắt không đều,; có thể biểu hiện nặng hơn: phù giác mạc, sung huyết giác mạc, loét giác mạc.

Các biểu hiện của mắt có thể diễn tiến từ từ hoặc rất nhanh và độc lập với diễn tiến của bệnh cường giáp.

Phù niêm khu trú

Phù cứng, ấn không lõm, vị trí hay gặp là phù trước xương chày ở cả hai chân, đôi khi lan xuống mu chân, nhưng không vượt quá đầu gối.

Các cận lâm sàng cho chẩn đoán thường gồm:

• Hormon giáp : FT3, FT4 tăng
• TSH: giảm.
• Độ tập trung iod phóng xạ.
• Kháng thể kháng tuyến giáp.
• Xạ hình tuyến giáp.
• Siêu âm tuyến giáp.
• Siêu âm mắt.
• Các xét nghiệm khác:Công thức máu, đường huyết, bilirubin máu, bộ mỡ trong máu, điện giải đồ máu, chức năng gan, chức năng thận.

Bệnh Basedow có thể gây ra các biến chứng:

Cơn bão giáp: thường xảy ra ở những bệnh nhân cường giáp không được chẩn đoán và điều trị, cường giáp nặng lên sau một stress hay chấn thương, phẫu thuật. Cơn bảo giáp là tiên lượng xấu.

Bệnh cơ tim nhiễm độc tuyến giáp: thường gặp ở bệnh nhân lớn tuổi, có bệnh lý tim mạch trước đó, rối loạn nhịp thường gặp là rung nhĩ, có thể bị suy tim toàn bộ.

Điều trị bằng phương pháp Nội khoa gồm

Thuốc kháng giáp tổng hợp: benzylthiouracil, methylthiouracil, propylthiouracil, methimazol, carbimazol. Giai đoạn điều trị tấn công: trung bình 6 - 8 tuần. Giai đoạn điều trị duy trì: trung bình từ 12 - 18 tháng. Các tác dụng phụ của thuốc kháng giáp có thể có như phản ứng da, đau khớp, đau cơ, buồn nôn; nặng hơn có thể giảm bạch cầu hạt, giảm tiểu cầu, viêm gan.

Các thuốc khác như: thuốc ức chế beta, vitamin nhóm B, corticoid…

Điều trị bằng phương pháp iốt phóng xạ

Phương pháp này có thể làm nặng lồi mắt; suy giáp thoáng qua; viêm giáp do xạ; suy giáp vĩnh viễn.

Điều trị bằng phương pháp phẫu thuật

Phương pháp này có thể gây chảy máu sau mổ; tổn thương dây thần kinh quặt ngược gây nói khàn hoặc mất tiếng; tổn thương tuyến cận giáp; suy giáp sau phẫu thuật; cường giáp tái phát.

Mỗi người cần nâng cao thể trạng sức khỏe, tăng cường sức đề kháng, ăn uống đầy đủ dinh dưỡng và lành mạnh, luyện tập thể dục thể thao thường xuyên, giữ gìn tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng, buồn phiền.

Không hút thuốc lá, tránh hít phải khói thuốc lá, không sử dụng chất kích thích.

Hạn chế ăn thực phẩm có chứa nhiều I ốt, không nên sờ nắn nhiều ở vùng cổ.

Đeo kính bảo vệ mắt tránh bụi, vệ sinh mắt hàng ngày.

Khi nghi ngờ có triệu chứng bệnh Basedow mọi người cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.

BSCKI. Bon Dơng Thái Hiền

Tài liệu tham khảo: Sách Nội tiết Trường ĐHYD Thành phố Hồ Chí Minh