Rau Ôm: Đặc điểm, công dụng và cách dùng hiệu quả

• Tên tiếng Việt: Rau Ôm, Ngò Ôm, Ngổ Hương, Ngổ Thơm, Ngổ Điếc, Thạch Long Vĩ.
• Tên khoa học: Limnophila aromatica (Lamk.) Merr.
• Họ: Scrophulariaceae (Hoa mõm chó).
• Công dụng: Rau ôm có tác dụng thông hoạt trung tiện, tiểu tiện, mát huyết, cầm máu, ăn uống không tiêu, sỏi thận, viêm tấy đau nhức, trị sỏi thận.

Rau ôm thuộc họ Scrophulariaceae, là loại cây thân thảo, thân to, giòn, rỗng, dài khoảng 20-30cm, mọc trên mặt đất. Cơ thể được bao phủ bởi những sợi lông mịn. Rễ tập trung ở các mắt bên dưới.

Lá đơn không cuống, mọc sát thân, mọc đối hoặc hình vòng, có 3 - 5 lá. Mép lá hơi có răng cưa, mặt dưới lá có nhiều đốm tuyến màu xanh lục.

Hoa thường đơn độc ở khoảng giữa lá, hình loa kèn, mọc không đều, trên thân dài 1,5cm. Đài hoa hình chuông, 5 răng, dài 4-5mm. Đài hoa có kích thước gấp đôi đài hoa và được chia thành 2 môi. Cánh hoa màu hoa cà, gần như đều. Nhị 4, có nhị ngắn, nhị có mỏ nhẵn, đỉnh nhụy chia ra.

Quả nang hình trứng, nhẵn, nằm trong đài hoa, chứa nhiều hạt nhỏ.

Phân bố: Rau ôm phân bố từ Ấn Độ, Sri Lanka đến Indonesia, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Lào, Indonesia, Philippines, Bắc Australia, New Guinea và Micronedi...

Ở Việt Nam, cây mọc ở các vùng đầm lầy, đầm lầy, ruộng lúa nơi có khí hậu tương đối nóng. Nếu nó mọc dưới đất, nó cần được tưới nhiều nước. Người ta cũng trồng cây, nhưng với quy mô nhỏ, cây gia vị vườn nhà là chính.

Thu hoạch: Những cây tốt nhất là những cây mọc hoang hoặc đã được trồng từ một năm trở lên.

Rau có thể thu hái quanh năm nhưng phổ biến nhất là vào mùa hè, lúc cây phát triển mạnh nhất.

Chế biến: Cây hái về có thể rửa sạch, cắt ngắn, dùng tươi hoặc phơi nắng để dùng sau. Ngoài ra, ở một số nơi, tinh dầu cần tây được chiết xuất, giúp giảm đau trong các biện pháp tự nhiên.

Toàn cây.

Rau ngổ chứa 0,13% tinh dầu, flovonid và tanin. Trong tinh dầu chủ yếu là d-limonen

Theo Lưu Thị Thu Cúc và Phó Đức Thuần, trong rau om Limnophila aromatic có tinh dầu, flavonoir, cumarin, axit hữu cơ, đường khử (Dược học 4, 1985, 8-10). 

Theo India Perfumer 21, 135, 1977 trích lại trong Miltitzer Berichte 1978, tinh dầu cất từ rau om Limnophila rugosa có tỷ trọng d21 0,9934; no21 1,5272; chỉ số xà phòng 1,74; chỉ số este 15,94 chỉ số este sau axetyl hoá 38,36; độ ta trong cồn 800: 1/8. Trong tinh dầu có 82,2% metylchavicol; 13,5% anisaldehyt; 3% p.metoxyzimtaldehyt;; 0,5% caryophyllenoxyt; 0,4% limonene; 0,2% p.cymol và 0,2% linalot (phân tích bằng sắc ký khí).

Theo y học cổ truyền

Trong Đông y, Rau ôm là một loại gia vị có vị hơi cay, thơm, tính bình. Nó được biết đến với những công dụng sau:

• Thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm, tiêu sưng.
• Điều trị một số tình trạng ngoài da như mụn rộp hình tròn, mẩn ngứa do phát ban.
• Thuốc lợi tiểu.
• Giải độc do ngộ độc thực phẩm.
• Điều trị chảy máu.
• Làm giãn nở các cơ ruột và làm giãn nở các mạch máu.
• Trị rắn độc cắn.
• Trị sỏi thận do tác dụng tăng lọc thận.
• Trị chứng tiểu ra máu và đại tiện dễ dàng.
• Trị sổ mũi, ho, ho gà.

Theo y học hiện đại

Giảm đau nội tạng

Theo nghiên cứu, loại rau này có tác dụng làm thư giãn các cơ quan nội tạng như ruột và thận, từ đó giảm đau bụng.

Chữa sỏi thận

Rau ôm làm giãn mạch, tăng lọc ở cầu thận, tăng lượng nước tiểu, thúc đẩy quá trình đào thải sỏi ra ngoài. Rau ôm đã được chứng minh là rất an toàn trong việc điều trị sỏi thận.

Kháng khuẩn

Chiết xuất 80% ethanolic của thân và lá L. aromatica có hoạt tính kháng sinh chống lại Staphylococcus aureus, Staphylococcus epidermidis, Streptococcus pyogenes và Propionibacterium acnes (vi khuẩn gây mụn trứng cá) (Tạp chí Khoa học Sinh học Pakistan số 15-2012).

Hoạt động chống oxy hóa

Dịch chiết thể hiện hoạt tính chống oxy hóa và loại bỏ gốc tự do trong hệ thống DPPH và trong thử nghiệm khử oxit sắt (Bản tin Sinh học và Dược phẩm số 4-2007).

Kháng viêm

Chiết xuất ethanol có hoạt tính ức chế sản xuất NO (IC50 = 11,4 microg/mL); ức chế sản xuất TNF-α trong các tế bào khởi đầu RAW 264,4 (đây là các quá trình sinh học trong quá trình viêm (Tạp chí Thực phẩm Thuốc số 12-2009).

Mỗi ngày dùng 10 - 20 gam Rau ôm (khô hoặc tươi) dưới dạng thuốc sắc. Ngoài ra, rau ôm tươi có thể ăn sống, ép lấy nước uống hoặc giã nát đắp vào vết thương.

Điều trị sỏi thận

Lấy 20 - 30 gam cây tươi, đập dập, thêm nước để uống. Hoặc nếu sử dụng cây khô, với liều lượng nhỏ hơn, sắc nước uống.

Điều trị nọc rắn cắn

Dùng 20 - 40 gam cây khô sao vàng sắc lấy nước uống. Lấy cây tươi giã nát, lấy nước đó bôi, rửa vết thương rồi lấy bã đắp lên vết rắn cắn.

Hoặc: Rau ôm 15 gam, kiến ​​cò 25 gam, giã nát, thêm chút rượu trắng, chắt lấy nước uống, bã đắp vào vết thương.

Thuốc điều trị huyết trắng ở nữ

Dùng 500 gam rau ôm tươi, cắt khúc nhỏ, đun với 3 chén nước cho đến khi cô đặc còn 1 chén. Uống khi còn nóng.

Trị ho và sổ mũi

Dùng 20 gam rau ôm, sắc uống.

Phụ nữ có thai không nên dùng vì nó làm giãn cơ nội tạng và có thể dẫn đến sẩy thai.

Khi dùng Rau ôm để ăn sống hoặc cho vào nước sống cần rửa thật sạch và ngâm nước muối nhạt để tránh ngộ độc do vi khuẩn dễ bám dính.

Dược liệu khô phải được đóng gói trong túi, lọ, đậy kín, bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát, không bị ẩm mốc.

Trên đây là các thông tin về đặc điểm, hình ảnh, công dụng và các bài thuốc từ Rau ôm cũng như một số lưu ý cần quan tâm. Tuy nhiên, để bài thuốc mang lại tác dụng điều trị cao và hạn chế tác dụng phụ, người bệnh vẫn nên tham khảo chuyên gia về cách dùng và liều lượng. Mong rằng những thông tin mà Medigo chia sẻ sẽ giúp ích cho việc tham khảo của bạn đọc.